Motî walon-francès
Dictionnaire wallon-français
Walloon-French dictionary

Prezintaedje

I gn a «ki» 30000 eredjistrumints (a waire près) dins ci motî ci.

Li motî a stî fwait pa des djins diferinnes, a des moumints diferins et avou des métodolodjeyes ki sont diferinnes eto... (par egzimpe des diferinnès ortografeyes; mins on riscrijhaedje si fwait po-z årmonijhî tot çoula).

Do côp, ci motî cial ni doet nén esse riwaitî come èn ovraedje sincieus ki shût tofer des rîles bén metowes, lecsicografikes ou co des ôtes. Vos dvoz eployî ci motî ci por vos vos fé ene idêye, come des brikes ki vos vs è siervoz por vos basti vosse prôpe motî walon.

Åd fwait des intrêyes divins l' motî, i vs fåt dire ki:

• Des intrêyes k' i gn a (les cenes ki cmincèt avou ene pitite sitoele) sont des foûmes coinreces ki revoyèt a des fômes di referinces.
• Des ecôdeus k' i gn a avént dins l' idêye k' i faleut mete a pårt dins des intrêyes diferinnes les ratourneures åtoû d' on minme lecsinme, metans: «fé l' båbe» dins ene ôte intrêye ki «båbe».
• Por vos vos fé ene idêye, i gn a a pô près 5600 mots pol lete A, 7000 pol lete B, 5000 pol lete C, 7400 pol lete D, 4000 pol lete E, 600 pol lete F, 600 pol lete I, 400 pol lete O, 1000 pol lete S, 700 pol lete T, 400 pol lete Z, eyet 2700 po totes les ôtès letes eshonne.

Såme do motî

I gn a des banslêyes di diccionaires walons. Sacwants sont foû ritches et passèt po des egzimpes dins l' monde del lecsicografeye.

Mins on diccionaire est ossu, tofer, ene façon di håyner les idêyes k' on-z a sol lingaedje. Et cåzumint tos les motîs walons evont di l' idêye ki li walon est èn atroclaedje di pårlers aparintés. C' est tos diccionaires «coinreces», ki n' s' interessèt k' a leu coine do payis walon.

Ci motî ci, lu, riwaite li walon come on seu lingaedje et sayî di rashonner totes les ritchesses lecsicografikes --djo: tos les mots-- di ç' lingaedje la dins on seu ovraedje. C' est ene saye, co lon d' esse achevêye, di ramonçler tos les motlîs publiyîs djusk' asteure (di pus d' 200).

Målureuzmint, po-z avni å coron d' on sfwait ovraedje, i fåt bråmint d' pus di coraedje et di tins ki dj' end a. Admetans k' i gn åreut ds ôtes po-z aidî, i fåt asteure:

• Dins l' pårteye k' est ddja fwaite, unifyî li façon di scrire eyet tot çou k' est lecsicolodjeye;
• Ecôder les motîs dedja publiyîs, aprume a pårti del lete E;
• Tecnicmint, i gn a moyén eto di cachî après on mot dins sins francès-walon, et co di cweri après on mot walon scrît dins tot l' minme ortografeye (Feller ou «XH»). Mins çoula n' est nén possibe dins li modêye ki vs avoz vaici pa dvant vos ouys. Cwè ki... I gn a moyén tot l' minme di cachî après on mot francès (waitîz pus bas po saveur kimint). Li scrijhaedje eployî dins les mots dedja ecôdés est (li pus sovint) on «rfondou walon» scrît dins l' ortografeye da Feller (pont di XH).

Bon, mågré tot çou k' dji di di negatif pa dzeu, l' ovraedje k' a stî fwait est dedja foirt consecant et pout ddja esse foirt ahessåve. Ci sereut biesse, vormint, di n' è nén fé profiter ls ôtes.

Kimint cachî après on mot

• Vos poloz bén mete on «%» al plaece d' on boket di mot. Metans:
  • Si vos cachîz après "ab%", vos trovroz tos les mots walons ki cmincèt avou "ab";
  • Si vos cachîz après "%î", vos trovroz tos les mots walons ki finixhèt avou "î";
  • Si vos cachîz après "%avel%", vos trovroz tos les mots walons k' ont "avel" å dvins.
  Portant, ni metoz nén ene sacwè di trop vågue, ca l' motî ni vs dene ki 150 responses d' on côp.
• Si vos savoz çou k' c' est, vos ploz eployî les erîlêyès ratourneures.
• Si rén n' est trové, li sistnme frè-st ene deujhinme saye, on nouzome ovraedje po sayî d' trover åk tot fjhant des replaeçmints d' ortografeye, et ki å pus sovint vos dvreut trover çou k' vos cweroz.
• Si çou k' vos tapez vs dene åk, mins ki çou n' est nén çou k' vos cweroz après, vos ploz foirci li dujhance do pont cial å dzeur tot metant djusse pa dvant vosse cweraedje ces 3 caracteres cial: « [=] » (3 caracteres: on sene ewal, etur deus cwårêyès åtchetes).
• Tchoezixhoz "E scrijhaedje Feller" po cweri on mot d' après si scrijhaedje e môde Feller (come on l' trove sicrît dins les motîs d' referince eployîs); insi metans, si vos tapez "bouhî" ou "bouchî" ou co "bouchi" vos åroz l' årtike po "bouxhî", la k' c' est les transcrijhaedjes Feller eployîs dins des diccionaires k' i gn a pol viebe "bouxhî".
• Tchoezixhoz "Dins les årtikes" si vos voloz cachî après on mot dins les årtikes do motî zels minmes. Ene façon nén foirt fene mins ki våt les poennes di sayî, si vos voloz saveur kimint çk' on dit e walon té ou té mot francès.

Djivêye des ôtes motîs rwaitîs

Gråces tot plin des côps

Cisse båze di dnêyes ni fwait ki di rprinde li clapant ovraedje ki des cints di lecsicografes walons, téle feye des omes di mestî, téle feye des amateurs, mins todi des amoureus, ont fwait des cints ans å lon. Si cist ovraedje ci arive on djoû a coron, i l' fårè rwaitî come ene façon delzî rinde bon dvwer.

Gn a troes djins ki s' ont araetchî l' cou po fé ci motî ci, des ans å lon: dji rmerceye li Thierry Dumont eyet l' Lucyin Mahin po ça eyet l' restant.

Et po fini, i gn a eto des cints di programeus k' ont greté come des dånés po nos ofri, a vos come a mi, les clapantès LIBÈS USTEYES ki m' ont permetou di mete cisse båze di dnêyes ci sol Rantoele Daegnrece: dji sondje aprume åzès programeus di Perl, Emacs, MySQL, et vos nd åroz.